Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin Almatı görüşündə Laçın və Kəlbəcərin işğaldan azad edilməsi müddəti müzakirə olunacaq. Növbəti mərhələdə Dağlıq Qarabağın mümkün statusu məsələsinin müzakirə etmək üçün münaqişə tərəfləri və həmsədr ölkələrin iştirakı ilə xüsusi komitə yaradılacaq.
Bakı. Azərbaycan tərəfi Almatıda keçiriləcək ATƏT xarici işlər nazirlərinin qeyri-rəsmi görüşü çərçivəsində Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin görüşünə razılığını verib. APA-nın məlumatına görə, bu barədə jurnalistlərə Azərbaycanın xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarovməlumat verib. O bildirib ki, görüşün dəqiq tarixi məlum deyil: “Görüş ya iyulun 16-da, yaxud da bir gün sonra keçirilə bilər. ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri görüşün dəqiq tarixi ilə bağlı bizə hələ məlumat verməyiblər”.
Madrid təklifləri verildikdən sonra, 2007-ci ildən bu yana Azərbaycan və Ermənistan prezidentləri arasında 9 görüş keçirildiyini xatırladan Elmar Məmmədyarov bildirib ki, Azərbaycan prezidenti keçən ilin sonunda yeniləşmiş Madrid prinsiplərini ümumilikdə qəbul etdiyini bildirib: “Azərbaycan bu prinsiplər əsasında böyük saziş üzərində işə hazır olduğunu bəyan edib. Amma Ermənistan yenilənmiş Madrid təkliflərinə nə hə, nə də yox deyir”.
Prezidentlərin son görüşünün Sankt-Peterburqda keçirildiyini xatırladan nazir bildirib ki, həm Rusiya prezidenti Dmitri Medvedyev, həm də xarici işlər naziri Sergey Lavrov iki tərəfin mövqelərinin yaxınlaşmasına, sülh sazişi ilə bağlı ortaq məxrəcə gəlinməsini istəyiblər. Nazir aparılan danışıqların müzakirə mövzularına da toxunub. “Biz ümid edirdik ki, artıq bu məsələ tarixdə qalıb. Razılığa gəlmişik ki, Kəlbəcər və Laçın beş il ərzində Azərbaycan hökumətinin inzibati nəzarəti altına düşür. Ermənistan tərəfi isə bu məsələ ətrafında müzakirələri davam etdirmək istəyir. Mən gözləyirəm ki, Almatıda ilk növbədə bu məsələ ilə məşğul olacağıq. Bizdə də, həmsədrlərdə də belə inam var ki, artıq bu məsələ ətrafında razılığa gəlinib. Kəlbəcər və Laçın heç vaxt Dağlıq Qarabağın tərkibində olmayıb və ona görə də bu bölgələr birmənalı olaraq 5 rayonla birlikdə Azərbaycanın inzibati nəzarətinə keçməlidir. Mövqeyimiz belədir ki, Dağlıq Qarabağ ətrafındakı beş rayon birinci mərhələdə, təhlükəsizlik baxımından isə Kəlbəcər və Laçın isə 5 il ərzində nəzarətimizə keçməlidir”.
Nazir Kəlbəcər və Laçının işğaldan azad olunması ilə bağlı danışıqların tarixçəsi barədə bəzi məqamları açıqlayıb: “Robert Köçəryan Ermənistan prezidenti olarkən bu iki rayonun 10 il sonra qaytarılması təklif edirdi, Azərbaycan isə həmin rayonların sülh sazişi imzalandıqdan sonra bir il müddətində qaytarılmasını istəyirdi. Serj Sərkisyan bu müddəti 7 il olaraq təklif etdi, biz isə 3 il dedik. Vasitəçilər ortaq məxrəc olaraq Laçın və Kəlbəcərin 5 il ərzində işğaldan azad olunaraq Azərbaycanın inzibati nəzarətinə qaytarılmasını təklif etdilər və Azərbaycan tərəfi buna razılıq verdi. Biz inanırdıq ki, Ermənistan tərəfi də bu məsələnin beş il ərzində öz həllini tapmasına razı olacaq. Lakin prezidentlərin Soçi görüşündən sonra Sankt-Peterburqda bu məsələ Ermənistan tərəfindən yenidən qaldırıb. Ona görə Almatıda çox güman ki bu məsələ yenə müzakirə olunacaq. Mənim üçün bunu başa düşmək çox vacibdir – Ermənistan ümumiyyətlə bu danışıqlar prosesini danışıq naminə davam etdirir, yoxsa sülhə nail olmaq istəyir?”
Elmar Məmmədyarov Ermənistan tərəfinin danışıqlarda Dağlıq Qarabağın erməni icmasının təhlükəsizlik məsələsini qaldırdığını deyib: “Biz isə deyirik ki, erməni icmasının üzvləri də Azərbaycan vətəndaşlarıdır və hər bir vətəndaş kimi onların da təhlükəsizliyi hərtərəfli təmin olunmalıdır. Sözsüz ki, Dağlıq Qarabağın Azərbaycan icmasının təhlükəsizliyi də qorunmalıdır. Bu baxımdan biz Ermənistanın istəyini anlayırıq, amma anlamadığımız bir şey var – onlar nə istəyirlər? Danışıqları uzatmaq istəyirlər? Bu, qəbulolunmazdır. Hansısa anneksiya planını həyata keçirmək istəyirlər? Bu da qəbuledilməz bir məsələdir. Əgər Ermənistanla Dağlıq Qarabağı birləşməsini istəyirlərsə, bu da qəbul oluna bilməz. Cavabı axtarılan əsas sual budur – onlar sülh istəyirlər, yoxsa vaxt uzatmaq?”
Dağlıq Qarabağ ətrafında yerləşən beş rayonun nə vaxt azad ediləcəyi ilə bağlı sualı cavablandıran E. Məmmədyarov deyib ki, sülh sazişi imzalandıqdan sonra dərhal Ermənistan qoşunları bu rayonlardan çıxmalıdır: “Ermənistan qoşunları elə saziş imzalanan gündən başlayaraq oranı tərk etməlidir. Bu, birmənalıdır və hazırda müzakirə olunmur”.
XİN başçısı Dağlıq Qarabağın yekun statusunun hansı yolla müəyyənləşəcəyi ilə bağlı sualı da cavablandırıb: “Ermənistan tərəfi referendumun keçirilməsini istəyir, Azərbaycan isə bildirib ki, Konstitusiyanın 3-cü maddəsinə əsasən referendum bütün ölkə ərazisində keçirilməlidir. Masada olan sənəd əsasında rəy sorğusu ilə bağlı xüsusi bir komitə yaranmalıdır. Orada Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələri ilə yanaşı həmsədr ölkələr status məsələsinin hansı formada həll olunacağını müəyyənləşdirmək üçün konsensus şəkildə müzakirələr aparacaqlar. Bu sonrakı mərhələnin işidir. İndi bu, nə demokratik, nə hüquqi baxımdan mümkün deyil. Dağlıq Qarabağda etnik təmizləmə aparılıb. Azərbaycan icması geri qaydandan sonra “Kalaşnikov” avtomatı altında rəy sorğusu keçirmək mümkün deyil, gərək tam şəkildə demokratik stabillik yaradılsın ki, əhali öz fikrini söyləsin. Biz inanırıq ki Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqları gec-tez azad olunacaq. Mənim buna heç bir şübhəm yoxdur. Münaqişə yalnız işğal edilmiş torpaqların azad olunması ilə həllini tapmır. Bəzi məsələlər yenə də qalacaq – Dağlıq Qarabağın statusu, kommunikasiyaların açılması və sair. Açıq şəkildə deyə bilərəm ki, bu bir prosesdir, bu prosesə başlamaq lazımdır, bunun üçün isə Ermənistan Silahlı Qüvvələri işğal etdikləri torpaqlardan çıxmalıdır”.
